Hướng đi trước mắt
Nghị quyết số 18/2012/NQ-HĐND (ngày 7-12-2012) của HĐND TP Hà Nội về nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội năm 2013 đã nêu rõ chỉ tiêu số 21. Cụ thể, tỷ lệ CCN có trạm xử lý nước thải cụm công nghiệp đạt tiêu chuẩn hoặc quy chuẩn kỹ thuật quốc gia tương ứng: Đối với CCN xây dựng mới là 100%; đối với các CCN đã đi vào hoạt động là 50%. Trên cơ sở đó, Sở Công thương Hà Nội đã trình UBND thành phố triển khai kế hoạch đầu tư xây dựng hệ thống nước thải tập trung tại 14 CCN năm 2013 để đạt được tỷ lệ 21/42 (chiếm 50%) CCN đã đi vào hoạt động có hệ thống xử lý nước thải khu công nghiệp tập trung bởi vì đến nay, 7 CCN đã đạt tiêu chí này.
Theo kế hoạch, năm 2013, Hà Nội đặt ra mục tiêu xây dựng hệ thống XLNT tại 4 CCN Kim Chung, Phú Thị, Bình Phú, Hai Bà Trưng và dự kiến sẽ đầu tư xây dựng hệ thống xử lý nước thải công nghiệp tại 10 CCN theo đề án đầu tư xây dựng hệ thống XLNT tập trung sau khi được UBND thành phố phê duyệt. Sở Công thương đã tiến hành kiểm tra, khảo sát và làm việc với UBND 4 quận, huyện. Kết quả, chủ đầu tư hai cụm Phú Thị (Gia Lâm), Bình Phú (Thạch Thất) vẫn đang thực hiện giai đoạn chuẩn bị đầu tư. Riêng cụm Hai Bà Trưng, đề nghị không triển khai do đã có chủ trương chuyển đổi công năng và không còn quỹ đất. CCN Kim Chung (Hoài Đức) được đề nghị chuyển đổi sang xây dựng tại CCN Lại Yên.
Hiện tại, 5 CCN đã xây dựng hệ thống XLNT là Hà Bình Phương (công suất 500m3/ngày đêm), thị trấn Phùng (công suất 400m3/ngày đêm), Ngọc Hồi (công suất 1.800m3/ngày đêm), Duyên Thái (công suất 250m3/ngày đêm) và Từ Liêm (công suất 3.500m3/ngày đêm). Và chỉ có 7 CCN đang xây dựng hệ thống XLNT tập trung nhưng đang gặp nhiều khó khăn về nguồn vốn, tiến độ triển khai chậm, chi phí vận hành lớn và khả năng thu hồi vốn sau đầu tư khó.
Ông Ngô Thái Nam, Phó Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ môi trường Hà Nội, cho biết trong tổng số 101 CCN trên địa bàn hiện nay, có tới 28 CCN có quy hoạch hệ thống xử lý nước thải khu công nghiệp nhưng chưa triển khai đầu tư xây dựng và còn tận 61 CCN không quy hoạch hệ thống xử lý nước thải. Đáng lưu ý, trong số 61 CCN không quy hoạch hệ thống xử lý nước thải thì có tới 49 CCN không còn quỹ đất mở rộng để xây dựng bổ sung trạm xử lý nước thải công nghiệp tập trung. Rõ ràng, nếu không có hướng thoát cho 61 CCN này thì tình hình ô nhiễm nước sẽ tiếp tục diễn ra.
Riêng đối với các CCN, UBND TP đã chỉ đạo xây dựng đề án đầu tư xây dựng hệ thống XLNT tập trung tại các CCN trên địa bàn thành phố giai đoạn 2012 - 2015. Lộ trình dự kiến là: Năm 2012 - 2013, tập trung chỉ đạo 10 CCN và 24 cụm tiểu thủ công nghiệp (dự án đã được phê duyệt); năm 2013 - 2014, tập trung chỉ đạo 11 CCN và 8 cụm tiểu thủ công nghiệp; năm 2014 - 2015, tập trung chỉ đạo 9 CCN và 13 cụm tiểu thủ công nghiệp.
Ông Nam cho rằng, sau khi phân loại, tách bạch được hiện trạng hệ thống XLNT của các CCN, việc tìm ra hướng tháo gỡ là tương đối dễ dàng. Đối với các CCN đã có quy hoạch và có quỹ đất để xây dựng hệ thống XLNT, thành phố và các cơ quan chức năng sẽ tập trung đôn đốc, chỉ đạo chủ đầu tư (CĐT) xây dựng và kinh doanh hạ tầng CCN thực hiện ngay việc xây dựng hệ thống XLNT tập trung. Đối với các CCN không có quy hoạch hệ thống XLNT, không còn quỹ đất để xây dựng hệ thống XLNT, các cơ quan chức năng sẽ yêu cầu CĐT xây dựng và kinh doanh hạ tầng CCN lập phương án điều chỉnh, bổ sung, bố trí phù hợp để có quỹ đất xây dựng trạm XLNT.
Còn đối với CCN không thể bố trí được quỹ đất để xây dựng hệ thống XLNT theo quy định, cơ quan chức năng sẽ xem xét việc chuyển đổi chức năng, chuyển đổi vị trí hoặc quy hoạch lại theo quy định. Trong khi chờ việc chuyển đổi này thành hiện thực, để kiểm soát ô nhiễm của các DN tại các CCN không thể bố trí được quỹ đất để xây dựng hệ thống XLNT, trước mắt, chỉ còn mỗi cách là quản lý chặt theo từng DN ngay tại nguồn xả thải. Đồng thời, DN sản xuất trong các CCN có trách nhiệm cam kết lại việc xử lý nước thải khu công nghiệp đạt tiêu chuẩn, quy chuẩn về môi trường trước khi xả ra môi trường.
Giải pháp lâu dài
Ông Ngô Thái Nam nhận định, qua những lần thanh tra, kiểm tra định kỳ, thực tế là nhận thức chung về môi trường của các DN tuy đã tốt hơn nhưng vẫn còn hạn chế và công tác xử lý ô nhiễm môi trường chỉ mang tính chất đối phó. Nhiều cơ sở đã thực hiện những nội dung và yêu cầu tại quyết định phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường, bản cam kết bảo vệ môi trường, bản đăng ký đạt tiêu chuẩn môi trường, đề án bảo vệ môi trường và trách nhiệm của chủ nguồn thải chất thải nguy hại nhưng chưa đúng và chưa đầy đủ theo quy định. Thêm vào đó, chi phí đầu tư xây dựng hệ thống XLNT thường lớn hơn rất nhiều so với các hạng mục khác, trong khi mục tiêu của các DN là giảm suất đầu tư nhằm thu hút các DN thứ phát nên việc đầu tư cho hệ thống XLNT thường bị lờ đi. Ngoài ra, trong tình hình kinh tế còn ảm đạm, phần lớn các CCN thường chậm tiến độ xây dựng hệ thống XLNT do gặp khó khăn trong khâu GPMB và vốn đầu tư.
Trước thực trạng vẫn gây ô nhiễm ở các CCN và KCN, thời gian tới, UBND thành phố tập trung yêu cầu và giám sát các đơn vị CĐT hạ tầng KCN xây dựng, hoàn thiện trạm xử lý nước thải khu công nghiệp tập trung cũng như hạ tầng kỹ thuật trong KCN để 100% các DN có thể đấu nối vào hệ thống XLNT tập trung. Việc này nếu làm được sẽ bảo đảm nước thải của các DN trong KCN phải được xử lý đạt tiêu chuẩn trước khi xả vào hệ thống thoát nước chung. Tiếp đến, tại trạm XLNT tập trung, các DN có trách nhiệm lắp đặt hệ thống quan trắc nước thải tự động theo đúng quy định.
Đặc biệt, nhằm giải quyết những vướng mắc điển hình tại KCN Quang Minh, các cơ quan hữu quan sẽ nghiên cứu ban hành mức thu phí xử lý nước thải trong KCN có trạm xử lý nước thải tập trung. Đây chính là cơ sở để CĐT hạ tầng KCN giải quyết những mâu thuẫn tồn đọng với các DN đã sản xuất từ trước khi KCN hình thành. Đồng thời, các cơ quan chức năng sẽ nghiên cứu ban hành định mức thu phí dịch vụ tiện ích công cộng làm cơ sở cho CĐT hạ tầng CCN quản lý, duy tu bảo dưỡng, chỉnh trang hạ tầng CCN để tránh trường hợp xả thải tự do như trước đây.
Về lâu dài, để giải quyết triệt để thực trạng gây ô nhiễm tại các KCN và CCN, việc xây dựng, phát triển các khu, CCN trong thời gian tới phải bảo đảm phù hợp với quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội của thành phố, trong đó công tác bảo vệ môi trường phải được quan tâm hàng đầu. Các cơ sở sản xuất trong khu dân cư gây ô nhiễm môi trường khiến người dân bức xúc sẽ được di dời vào các KCN, CCN đã được đầu tư hạ tầng nhằm kiểm soát ô nhiễm môi trường. Đặc biệt, UBND thành phố sẽ xem xét chặt chẽ và không cấp phép hoạt động cho những KCN, CCN chưa được đầu tư cơ sở hạ tầng kỹ thuật đồng bộ có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường.
Để tránh việc quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường tại các CCN còn chồng chéo, UBND thành phố khuyến khích việc chuyển đổi đầu tư xây dựng và kinh doanh hạ tầng các CCN do UBND cấp huyện, cấp xã đang làm sang CĐT là các DN theo đúng quy định tại Quyết định số 44/2010/QĐ-UBND (ngày 10-9-2010) của UBND TP Hà Nội về việc ban hành quy định quản lý CCN trên địa bàn thành phố.
Đặc biệt, UBND thành phố đã chỉ đạo các sở, ban, ngành nghiên cứu, tham mưu đề xuất để ban hành quy định về quản lý môi trường trong các khu, CCN bảo đảm rõ ràng về trách nhiệm, tránh chồng chéo. Ngoài ra, ông Nam cho rằng, ở góc độ cơ quan theo dõi trực tiếp về vấn đề ô nhiễm, Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội sẽ tăng cường công tác kiểm tra, quan trắc chất lượng môi trường định kỳ, cũng như đột xuất để phát hiện và xử lý kịp thời các cơ sở sản xuất gây ô nhiễm môi trường. Riêng đối với những cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, ngoài việc xử lý nghiêm theo quy định, trong trường hợp cần thiết, cơ quan chức năng sẽ áp dụng biệp pháp đình chỉ hoạt động.
Khi mà những nỗ lực của các cơ quan chức năng chưa đủ, nhận thức bảo vệ môi trường của các DN còn hạn chế, cộng với chế tài xử phạt chưa đủ sức răn đe, người dân Hà Nội vẫn đang mong chờ một giải pháp tổng thể để có thể giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường nói chung và nguồn nước thải nói riêng ở các KCN và CCN.
Đăng nhận xét